Bij Geen Blad voor de Mond zijn we trots op wat wij maken. En dat delen we graag. In het magazine ‘SAMEN tegen corona’ lees je vooral over de ervaringen van GGD-collega’s, leermomenten en bijzondere gebeurtenissen. Samen met Samantha Dinsbach, directeur publieke gezondheid GGD Twente, blikken we terug op tweeënhalf jaar corona.
Samantha Dinsbach blikt terug op tweeënhalf jaar corona
“Er is zó ontzettend hard gewerkt en zó snel en goed opgeschaald. Neem alleen al het tempo waarin we met z’n allen de test- en vaccinatielocaties hebben gerealiseerd. Medewerkers en management, we deden het samen. Ik ben supertrots op de inzet van onze medewerkers.”
Tweeënhalf jaar corona. Een behoorlijke uitdaging. Of zoals Samantha Dinsbach, directeur publieke gezondheid (DPG) het zelf zegt: ‘één grote rollercoaster’. Een periode die impact had, niet alleen werktechnisch, maar ook voor haar persoonlijk. “Ik zou in april 2020 met mijn ouders naar Indonesië gaan. Mijn vader is Indonesisch en het was een droom om samen die kant op te gaan.” De reis wordt keer op keer verzet, van oktober naar kerst en naar de zomer van 2021. Uiteindelijk moet de familie de reis toch cancelen. “Dat voorbeeld spreekt voor mij boekdelen. Ook ik werd steeds verrast door corona. Meerdere keren dacht ik, nu hebben we het ergste wel gehad. Natuurlijk doet zo’n periode iets met je, zeker omdat je je familie niet kunt zien en je ouders niet kunt knuffelen.” Bovendien overleed haar schoonmoeder tijdens de eerste lockdown in het verpleeghuis. “We mochten gelukkig bij haar zijn in die laatste paar dagen. Maar het was heel zwaar om op deze manier afscheid te moeten nemen.”
Ook iets ‘moois’
Een crisis van een gigantische omvang. Steeds hogere besmettingscijfers, het opzetten van vaccinatielocaties. “Er waren nogal wat uitdagingen, om het zacht uit te drukken. Maar je zit samen in die film en je laat al het gewone werk vallen. Dat zorgt voor een gevoel van verbinding. Zeker in de eerste periode was iedereen 24/7 aan het werk. Dat heeft iets heel ‘moois’. We stonden allemaal schouder aan schouder om de crisis aan te pakken. Dat geeft ook een kick. Zo hebben we de grootste wervingscampagne ooit opgetuigd. Voor corona hadden we twaalf mensen op de afdeling infectieziekten. Op het hoogtepunt waren dat er twaalfhonderd. Extra handen die echt noodzakelijk waren. Collega’s lieten – waar mogelijk – hun reguliere werk vallen om mee te helpen. De situatie vroeg veel van iedere afdeling. De medewerkers van bedrijfsvoering, de mensen aan de telefoon en ook van ICT: op alle nieuwe locaties moest een ICT-netwerk worden aangelegd. Er is écht heel hard gewerkt en zó snel en goed opgeschaald.”
Van dag tot dag
“GGD Twente is voor een deel ook een crisisorganisatie, dus we zijn voorbereid op rampen”, vervolgt Samantha. “Klaar om te kunnen opschalen als de situatie dat van ons vraagt. Maar een uitbraak van deze omvang zagen we niet aankomen. Van de ene op de andere dag moesten we ineens volledig anders gaan werken. Ruim twee jaar leefden we van dag tot dag. Stroopten we telkens opnieuw de mouwen op en bikkelden we door, elke dag weer. Creatief zijn met onze mensen en middelen. Die flexibiliteit en dat aanpassingsvermogen vergeet ik nooit. Daar heb ik niet alleen een enorme bewondering voor, het heeft me ook geraakt.”
Steun gevoeld
Die volledige focus, dag in dag uit. Dat houdt natuurlijk niemand twee jaar vol. “Ik heb me vaak afgevraagd of we al die tijd wel genoeg aandacht hadden voor wat het met ons heeft gedaan. De impact op onze mensen, op onze hele organisatie. De vraag ‘hoe is het met je?’ is soms belangrijk. Want als ik nu terugkijk besef ik goed dat we ook roofbouw hebben gepleegd. Daarom ben ik superdankbaar voor ieders inzet.” Gelukkig was er andersom ook oog voor Samantha zelf. “Er waren burgemeesters die vroegen ‘red je het nog wel?’. En collega’s intern keken naar me om. Maar als directeur wil je toch ten koste van alles blijven staan. Juist voor je medewerkers. Gelukkig heb ik me erg gesteund gevoeld.”
Vergrootglas
Waar de GGD voor veel mensen vóór de crisis vaak wat anoniem was, kwam de organisatie tijdens de crisis juist onder een vergrootglas te liggen. Samantha: “Je ziet dan hoe snel het sentiment kan omslaan. Van applaudisseren voor de zorg tot soms zware en onterechte kritiek.” Er zijn tijden geweest dat mensen zich bijna schaamden dat ze bij de GGD werkten. Het leverde zelfs discussies en ruzies op in het privéleven. Dat laatste gold ook voor Samantha zelf. “De hele crisis zorgde voor zoveel polarisatie. Ik heb af en toe flink ruzie gemaakt over vaccineren. Als iemand zei dat het niet nodig was ging ik echt uit mijn dak. Als je er iedere dag zo middenin zit, begrijp je dat niet meer.” Het landelijke sentiment is nu positiever. Ook onder medewerkers scoort de GGD goed. Samantha: “We hebben veel mensen weer moeten laten gaan, daarvan geeft 80% aan dat ze zouden willen terugkomen. Dat is een prima score, toch?”
”“Je zit samen in die film, wat een gevoel van verbinding geeft. Dat heeft ook iets heel moois”
Commitment
De publieke opinie mocht dan grillig zijn, er was vanuit het maatschappelijk speelveld veel steun. “De Veiligheidsregio Twente en burgemeesters en wethouders zijn altijd vierkant achter ons blijven staan”, zegt Samantha. “Daarnaast hebben we uitstekend samengewerkt met politie en defensie toen de situatie daarom vroeg.” De regionale pers heeft enorm bijgedragen. “Er wordt eigenlijk altijd geklaagd over de pers. Vooral in het begin is in deze regio echt sprake geweest van constructieve journalistiek. Onrust creëren is de makkelijkste optie, maar de regionale pers heeft hier goed beseft welke rol ze had. Natuurlijk waren journalisten ook kritisch, maar ik heb echt geen slecht woord te zeggen over de pers.” De crisis heeft op vele vlakken gezorgd voor een sterkere samenwerking. “Zeker in de zorg zijn door de crisis banden verstevigd. Denk aan de leidinggevenden van verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorginstellingen (VVT) en huisartsenposten. We kennen elkaar nu goed, dus als er iets is zijn de lijnen kort. Samen door zo’n crisis gaan schept ook een band. We hebben gezamenlijk dingen opgepakt, zoals de campagne ‘Help ons Zorgen’, waarin we inwoners onder andere opriepen om goed voor zichzelf en hun naasten te zorgen en daardoor de zorg te ontlasten. Ik vind dat we dat wel een ‘succesje’ kunnen noemen.”
Midden in de samenleving
Dat de GGD altijd al midden in de samenleving stond is duidelijk. Maar de crisis heeft het beeld van de organisatie wel veranderd. “Door corona weten mensen nu beter wat we doen. Juist omdat het in de media continu over een crisis gaat kun je mensen goed meenemen in wat je als GGD Twente doet. Zo hebben we in korte tijd al zevenhonderd Oekraïense kinderen gezien voor jeugdgezondheidszorg. Omdat dat iedere dag in de media is hebben mensen daar een veel beter beeld bij.”
Lering trekken
Dat een situatie weer snel kan veranderen is wel gebleken. “Als je nu bedenkt dat we met kerst 2021 bijna verloven van medewerkers moesten intrekken, kun je je dat al bijna niet meer voorstellen. Een half jaar later lijkt corona bijna verdwenen. Ik zeg ‘lijkt’ want er kan snel weer een opleving van het virus zijn.” Of er na de coronacrisis iets wezenlijk veranderd is in de aanpak? Het stadium van terugblikken is in elk geval aangebroken. “Natuurlijk hebben we lering getrokken uit de pandemie. Alle ‘lessons learned’ vervatten we nu in draaiboeken. Zo weten we bijvoorbeeld dat we ook uitzendbureaus willen inschakelen bij soortgelijke kwesties en dat we locaties achter de hand houden zodat we snel kunnen opschalen.” Ook persoonlijk heeft Samantha geleerd van de crisis. “Iedere crisis moet je bekijken wat er nodig is. Maar natuurlijk neem je ervaringen wel mee. Ik ben eerder geneigd om alle scenario’s uit te tekenen. Ook de scenario’s die je je niet kunt voorstellen. Ik wil ze in elk geval allemaal horen en daarna bekijken we wel wat realistisch is.” Daarnaast heeft ze veel bijgeleerd over leidinggeven. “Ik wil van nature graag alles samendoen, maar in een crisis moet je soms gewoon even de baas zijn en duidelijk en snel besluiten nemen.”
Preventie in de toekomst
Inmiddels durft Samantha verder in de toekomst te kijken. Wat gebeurt er na corona? “Ik hoop echt dat we met zijn allen durven kiezen voor de voorkant. Dan doel ik op preventie. Voorkomen is niet alleen beter dan genezen. Het is per saldo voor de maatschappij ook goedkoper. Per persoon besteden we gemiddeld 20 euro aan preventie en 5.000 euro aan zorg en medische behandelingen per jaar. Als corona iets positiefs heeft gebracht, dan is het wel dat het belang van een goede gezondheid nog eens extra is benadrukt. En dat dit niet iets vanzelfsprekends is.” Die rol ligt volgens haar niet alleen bij de GGD, maar bij de hele zorg. “We worden steeds ouder en de zorg heeft te weinig mensen. Onze kijk op zorg moet dus veranderen. Anders redden we het niet.” Inzetten op preventie is ook haar persoonlijke doel. “We moeten opkomen voor de kwetsbaren en preventief ziektes voorkomen. Dat gedachtegoed wil ik stevig neerzetten. Dat doe ik iedere dag. Ik zou echt zeggen dat ik directeur publieke gezondheid in hart en nieren ben. Ik probeer mijn enthousiasme over te brengen en dat blijf ik doen. Ik wil een beweging starten die steeds groter wordt. Dat is mijn droom voor de toekomst.”
”“We stroopten telkens opnieuw de mouwen op en bikkelden door, elke dag weer”
Gezond leven is een keuze
Je gezondheid heb je niet voor het kiezen, je leefstijl wel. “Gezond eten, voldoende bewegen en niet te vaak en te veel toegeven aan de ongezonde geneugten van het leven. Dat hebben mensen zelf in de hand”, benadrukt Samantha Dinsbach. “We zien gelukkig een verschuiving naar een gezondere leefstijl, iets dat we vanuit de GGD echt ondersteunen en waar we nog steviger op gaan inzetten. Het is goed dat die discussie op de politieke agenda staat en breed gevoerd wordt.”
Dit artikel stond in de speciale uitgave van de GGD ‘SAMEN tegen corona’ (augustus 2022). In dit magazine blikken we terug op de afgelopen coronaperiode en kijken we vooruit naar de toekomst. Meer weten hierover of een eigen artikel van ons in jouw (online)magazine? Neem gerust contact met ons op.